Thiếu nữ Thái.
Có dịp trở lại xứ sở hoa ban, hoa đào vào những mùa rét buốt và khoe sắc này âu cũng là một cái duyên. Mây trắng như bông, như sương hay như huyền thoại của những chiến binh trong Chương Han (sử thi dân tộc Thái) cứ lơ lửng ngang tầm mắt. Mây chắn lối đi, mây bưng kín thung sâu, mây vướng vấn nhà sàn, mây lẩn vào túi áo, mây che khuôn mặt cô gái Thái ngượng ngùng e ấp.
Lâu nay, người ta hay nhắc đến khái niệm địa văn hóa. Nói cách khác, chính những vùng đất với khí hậu, độ cao, nguồn nước, sản vật…đã làm nên sự hấp dẫn của nết đất, tình người. Với mùa đông, mùa rét mướt thử thách lòng người nhất trong một năm, là khi chúng ta cảm nhận rõ nhất tình người nồng ấm.
Vào những thập niên 70 của thế kỉ trước, ai đã đi theo con đường 6 cổ từ chợ Bờ, suối Rút men sông Đà lên với Tây Bắc, sẽ nhớ nhất những ngôi nhà sàn gỗ quý của đồng báo Thái. Trong ấy chứa đựng những ấm áp bởi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Thái giữa nơi núi thẳm, mây ngàn.
Có dịp trở lại xứ sở hoa ban, hoa đào vào những mùa rét buốt và khoe sắc này âu cũng là một cái duyên. Mây trắng như bông, như sương hay như huyền thoại của những chiến binh trong Chương Han (sử thi dân tộc Thái) cứ lơ lửng ngang tầm mắt. Mây chắn lối đi, mây bưng kín thung sâu, mây vướng vấn nhà sàn, mây lẩn vào túi áo, mây che khuôn mặt cô gái Thái ngượng ngùng e ấp. Nhưng phải có duyên, mới gặp những ngày các thiếu nữ ấy xuống những dòng suối mát gội đầu hay giặt những bộ váy áo tinh khôi như hoa rừng để đón mùa xuân mới.
Hỏi đường về bản, các cô gái Thái chỉ cười khúc khích và đùa vui với những người khách lạ bằng những lời thân thiện. Những câu nói giao tình nhưng không lả lơi, trong sáng mà gần gũi tựa như ca từ của những bài hát giao duyên thuở nào trong trí nhớ người khách đường xa. Về đến bản là chum nước đầy rửa chân trước khi lên cầu thang mà em đã cõng những trong trẻo từ suối nguồn. Lên với bếp lửa ấm là những ống cơm lam, nhúm muối chấm ấm nồng mắc khén, con cá suối thơm phức, mát lành đĩa rau đồ…
Nhưng ấm áp nhất phải là khi nằm ngủ trên những ngôi nhà sàn ấy vào những đêm sâu miền Tây Bắc. Những chiếc đệm thái đen một màu u huyền của sợi thô nhưng chứa đựng cả ngàn lau trắng phơ phất gió nơi đèo cao, dốc vắng. Lau trắng muốt, lạnh hiu hắt với những cung đường hiểm trở nhưng dưới bàn tay em, nằm ấp mềm trong lớp đệm dày tựa như những cánh hạc trắng về du giấc ngu đêm lạnh miền Tây thêm ấm áp. Có được một ô đệm hình hoa văn ấy là biết bao nhiêu ngày bàn tay em trau truốt. Rồi khi nửa đêm chợt tỉnh, nhìn sang vẫn thấy tay ai đang thêu thùa những sắc hoa văn trên khăn piêu, áo cóm, giữ mãi hồn thủy chung tha thiệt của hồn sơn nữ.
Ai cũng bảo lên với Tây Bắc thì xa xôi, lạnh giá. Có được lòng tin và sự thân quen với con người nơi đây cũng đâu có dễ dàng. Nhưng đường có xa, đèo có cao hay thung lạnh cũng không làm chân ai đó chùn bước bởi với sự chân tình ấy, sẽ vẫn luôn có bóng hình em đang e ấp khăn piêu bên khung cửa bẽn lẽn đợi bước chân ta lên chín bậc cầu thang nhà mình.