Khun Lú Nàng Ủa là tập truyện thơ kể về một bi tình yêu của đôi trai gái yêu nhau tha thiết nhưng không lấy được nhau.
Then (chúa tể trên Trời) sinh hạ được một con gái đặt tên là Cong Péng. Lớn lên nàng xinh đẹp và thông minh hơn người. Trên Trời chẳng ai xứng làm chồng nàng. Duy nhất chỉ có Then là xứng đáng. Nhưng luật đời ai lại cha lấy con... Vì vậy Then mới gọi nàng đến, cho nàng xuống trần gian làm người, hẹn hai mươi ba năm sau thì trở về Trời.
Dưới trần gian khi đó có một ông phìa (thủ lĩnh một mường) quyền uy và khá giả, sinh được hai cô con gái đặt tên là Căm Xôm và Ngân Liêng. Căm Xôm và Ngân Liêng được cha cho sống trên một ngôi lầu sang trọng. Càng lớn lên hai chị em càng xinh đẹp, hấp dẫn. Một hôm, trời nắng nóng, hai chị em ra sông tắm. Làn da trắng trẻo và thân hình quyến rũ của hai cô đã khiến Then phải xiêu lòng và chọn làm người đầu thai cho nàng Cong Péng.
Nàng Cong Péng xuống bến sông nọ, biến thành một quả sung chín mọng và thơm phức... Khi hai cô Căm Xôm và Ngân Liêng ra sông tắm. Bỗng thấy mùi thơm kỳ lạ, rồi một quả sung chín đỏ trôi đến. Hai chị em bắt lấy và chia nhau ăn. Từ đó cả hai chị em đều mang thai mặc dù chưa hề chung sống cùng ai cả. Hai cô rất đau buồn và hổ thẹn... Thế rồi cha mẹ cũng tìm được chồng cho hai cô con gái. Chồng Căm Xôm là Khun Pấng và chồng Ngân Liêng là Bái Vương.
Chín tháng trôi qua, cô chị sinh được chàng Khun Lú, cô em sinh được Nàng Ủa. Càng lớn lên Khun Lú và Nàng Ủa càng thân thiết, rồi yêu thương nhau tưởng chừng không gì có thể chia cắt được. Nhưng vì chàng và nàng là con chị con em, nên gia đình đã ngăn cản mối tình đó. Ông phìa cho Bái Vương cùng vợ con về quê sinh sống. Thế là nàng phải xa cách chàng.
Sự xa cách đó không ngăn cản được mối tình của Lú và Ủa. Họ nhớ thương nhau da diết và tìm cớ để đến thăm nhau. Mỗi lần gặp nhau, họ luôn quấn quýt bên nhau, trao nhau những tình cảm nồng thắm, thề hẹn cùng nhau quyết thành vợ thành chồng.
Nhưng Bái Vương đã nhận gả Ủa cho Khun Trai, rồi gia đình Lú cũng ép chàng phải lấy nàng Méng. Sự ép duyên đó đã làm cho chàng và nàng vô cùng đau khổ. Họ khóc than, cầu cứu nhưng vô vọng. Cuối cùng họ đã phải nghĩ đến cái chết để linh hồn họ sẽ gặo nhau ở thế giới bên kia.
Nàng Ủa chốn vào rừng sâu, được cây tùng bách đưa lên ngọn để nàng thắt cổ tự vấn. Theo sự mách bảo của bầy quạ, gia đình đã tìm được xác nàng đem về mai táng. Chàng Khun Lú đã mang trâu đến để lo liệu chu đáo mọi thủ tục cho nàng. Trong lời khóc than, chàng đã hẹn nàng hãy chờ đợi chàng, chớ vội sánh cùng ai trên cõi thiên đàng. Vì vậy, hồn nàng vẫn chưa lên trời ngay mà vẫn quanh quẩn nơi cõi trần gian chờ chàng.
Cũng từ đó Khun Lú luôn buồn phiền sầu đau, đi tắm cũng thấy Ủa bên cạnh, soi gương cũng thấy Ủa kề bên. Nàng Méng và gia đình sợ chàng tự tử nên luôn để ý không rời chàng nửa bước. Khi đánh lừa được nàng Méng quay đi, chàng đã lấy dao cắt cổ tự tử. Cả gia đình hối hận, thương tiếc. Lễ mai táng chàng được lo toan chu đáo. Gia đình mổ trâu đực to để làm lễ tiễn chàng lên trời. Hồn Khun Lú vội vàng ăn cỗ qua loa để nhanh được đi gặp nàng Ủa nên quên không gọi hồn nàng cùng ăn. Hồn Nàng Ủa thấy tủi thân "Ủa dùng bữa gà còn mời chàng, cớ sao Lú ăn trâu cỗ không mời hồn Ủa, cớ sao". Thế là hồn Ủa xăm xăm lên trời trước, mặc cho hồn Lú vừa gọi vừa than vãn theo sau.
Một hồn Ủa biến thành ngôi sao, hồn Lú đến sau cũng biến thành ngôi sao ngay cạnh. Nhưng vì đang lúc bực nên Ủa không nhận Lú là chồng nên ông trời đã chắn bởi một bức phên ngăn cách nên hai ngôi sau Khun Lú, Nàng Ủa tuy rất gần nhau nhưng mãi mãi không bao giờ gặp nhau.
Một hồn nữa của Ủa đã đến gặp Then, và như đã hẹn hai mươi ba năm trước, Then liền lấy làm vợ. Hồn Lú đến sau thì mọi sự đã rồi. Biết được Lú và Ủa đã từng thương yêu nhau, thân thiết như vợ chồng, Then thấy thương tình nên đã cho hồn Lú đến với các tiên nữ tại cung đình và sẽ gả cho chàng người nào chàng yêu thích nhất. Nhưng bao nhiêu tiên nữ xinh đẹp mông tròn, ngực căng đến với chàng, chàng vẫn cảm thấy vô vị. Trong chàng chỉ có mỗi Nàng Ủa, người tình duy nhất từ thuở ấu thơ. Chàng chấp nhận sống tại đây để thi thoảng còn được ngắm nhìn Ủa mỗi khi nàng ra vườn hoa chơi.