Cũng như các dân tộc khác, người Tày ở Tây Bắc rất coi trọng và cầu kỳ trong nghi lễ hôn nhân. Họ quan niệm rất nhân văn về đêm tân hôn, tuần trăng mật...
Đám cưới khi đã được định sẵn, người già chọn ngày tốt, trẻ lo chuẩn bị. Khi về nhà chồng, của hồi môn quan trọng nhất của sơn nữ Tày là chăn hoa thêu thổ cẩm, càng nhiều càng tốt. Trong đám cưới tại nhà trai, tất cả thanh niên đến dự phải mang bằng hết chăn hoa của cô dâu ra đắp để lấy lộc.
Đó là thời điểm các chàng trai có cơ hội tiếp cận những cô gái mình thích, đồng thời "dụ" bằng được cô dâu ra khỏi buồng cưới và đẩy chú rể đến bên cạnh, dồn họ vào giữa, cùng đắp một chăn và ca hát. Đám cưới truyền thống diễn ra. Giữa nhà thanh niên uống rượu, đắp chăn mới; trên gác các cụ đàm đạo chuyện đời; dưới bếp các cô, các bà chế biến món ăn phục vụ khách…
Đám cưới xong, cô dâu lại quay về nhà mình và đợi cho đến những ngày mùa, chọn một buổi chiều tốt, bên nhà trai sẽ cử người sang đón con dâu mới về. Ngay đêm hôm ấy, chú rể cũng chưa được phép "động phòng". Sáng sớm hôm sau, đôi vợ chồng trẻ dậy thật sớm để lên nương, họ mang theo cơm nắm, xôi gà... và được phép ở trong núi đến tận tối khuya mới phải về.
Những ngày sau cũng thế... Hết ngày mùa, người con dâu lại được đưa về nhà mẹ đẻ. Khi nào kết quả sau những lần lên nương riêng với chồng của cô gái được khẳng định bằng việc mang bầu, cô sẽ được làm lễ chính thức mang họ nhà chồng. Buổi lễ ấy diễn ra rất trang trọng, thầy Tào làm phép, múa hát, chiêng trống. Nhà chồng mổ lợn, đồ xôi, mời cả bản đến dự. Từ bữa đó cô con dâu không quay về nhà cha mẹ đẻ nữa.
Đã có người hỏi rằng, vậy đêm tân hôn của chàng trai, cô gái Tày là khi nào? Xin trả lời, nó diễn ra những ngày hai người lên nương cùng nhau. Thực ra họ không phải lên nương, họ mang theo cơm nắm, xôi gà, mang theo nhiều thứ để về với núi rừng, để trò chuyện với nhau, tìm hiểu nhau và yêu nhau...
Người già bảo rằng, trong quan niệm ngàn đời về hôn nhân của người Tày, điều quan trọng nhất là người con dâu phải chứng tỏ được khả năng làm vợ, làm mẹ và lao động hòa thuận bên chồng. Phong tục về đêm tân hôn hay tuần trăng mật lứa đôi nguyên sơ giữa đại ngàn là niềm tự hào của đồng bào Tày từ bao đời. Phong tục ấy giúp họ tìm ra được hạnh phúc đích thực của mình..
Sầm Minh Phong.