Dân tộc Mông ở Hà Giang có rất nhiều phong tục độc đáo trong hôn nhân nhưng đặc sắc nhất vẫn là tục vỗ mông chọn bạn đời.
Vỗ mông để chọn bạn đời là một phong tục độc đáo của người Mông ở Hà Giang.
Vỗ mông để chọn bạn đời là một phong tục đã có từ xa xưa của đồng bào dân tộc Mông ở Hà Giang. Thông thường, việc vỗ mông để chọn bạn đời chỉ diễn ra vào những ngày đầu xuân năm mới.
Các chàng trai cô gái người Mông vừa chơi vừa tặng cho nhau những lời chúc may mắn, mời nhau những chén rượu ngô ấm nồng và đưa mắt tìm kiếm đối tượng cho riêng mình. Người con trai sẽ dùng ánh mắt của mình để “phát tín hiệu”. Nếu ưng thuận, cô gái sẽ đưa mắt liếc lại. Cả hai sẽ cùng “tán nhau” qua ánh mắt suốt cả buổi chơi. Khi men rượu đã say, men tình đã ngấm, sơn nữ rời khỏi đám bạn đi ra một chỗ vắng và liếc mắt nhìn người đàn ông mà mình đã ưng như mời gọi. Chỉ chờ có thế, chàng trai nhanh chóng tiếp cận, vỗ nhẹ vào mông cô gái và trao lời ong bướm, thiếu nữ thẹn thùng vỗ lại vào mông chàng trai rồi e lệ đáp lời đường mật…Trước sự chứng kiến của nhiều người xung quanh, đôi trai gái nắm nay nhau lên núi tìm chỗ tâm sự, trao gửi những lời yêu thương, hứa hẹn mặn nồng. Cách tỏ tình của các chàng trai dân tộc Mông chỉ nhẹ nhàng, mộc mạc thế thôi nhưng cũng không kém phần lãng mạn và ý nghĩa.
Theo các bậc bô lão trong làng kể lại, trò vỗ mông chọn bạn đời vô cùng độc đáo chỉ có trong đời sống của đồng bào dân tộc Mông. Thực ra các đôi nam nữ nên duyên không phải do vô tình tìm được nhau mà thường đã có sự tìm hiểu từ trước. Tham gia trò vỗ mông trong ngày đầu xuân chỉ là cơ hội để hai người tìm gặp lại nhau, lúc này chàng trai có dịp thể hiện tình cảm và bản lĩnh của mình với người con gái mà mình muốn gắn bó trọn đời trước sự chứng kiến của những người xung quanh. Theo phong tục, đôi nam nữ phải vỗ mông nhau đủ 9 lần mới hợp lệ và lời tỏ tỉnh mới chính thức được công nhận, chỉ chờ người mai mối là có thể tổ chức cưới hỏi, chính thức thành vợ thành chồng.
Thông thường, đàn ông người Mông chọn vợ ngoài việc biết thêu thùa, dệt vải còn phải có dáng người to khỏe, bắp chân săn vồng lên trong cạp bít tất, đôi mông to mẩy. Theo quan niệm truyền thống, các cô gái như vậy vừa chăm chỉ làm nương rẫy, vừa mắn đẻ và khéo nuôi con.
Dân tộc Mông ở Hà Giang có rất nhiều phong tục truyền thống nhưng đặc sắc nhất vẫn là tục vỗ mông chọn bạn đời. Đây không chỉ là một cách tỏ tình độc đáo của các chàng trai, cô gái miền sơn cước mà còn là nét văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc cần được duy trì và phát huy.
Hoàng Minh Thắng