CHỢ LÙI HÀ GIANG CÓ GÌ ???
Hà Giang thực sự đẹp, đẹp một cách hoang sơ, thầm kín và bí ẩn, những ai đã đến Hà Giang rồi sẽ cảm nhận được nét hoang sơ, hùng vĩ của núi rừng, của rừng đá tầng tầng. lớp lớp, vẻ đẹp thiên nhiên của núi đôi, sự hiểm trở của đèo Mã Pì Lèng và nét độc đáo, phong phú của mỗi phiên chợ vùng cao. Nói đến chợ phiên, bạn sẽ cảm nhận được văn hóa, cảm nhận được sự đông đúc nhộn nhịp mỗi phiên chợ về nhưng ít ai cảm nhận được sự háo hức, mong chờ của bà con nơi đây. Từ tp Hà Giang đến Đồng Văn ,
Mèo Vạc bạn có thể sẽ đi qua bao nhiêu bản làng, gặp nhiều người dân địa phương nhưng có lẽ chẳng cảm nhận được gì nhiều về nhịp đời của bà con dân tộc nơi đây. Chợ phiên ở vùng cao không giống như miền xuôi mà mỗi phiên chợ nơi đây 6 ngày mới họp một lần, mỗi phiên chợ trên Đồng Văn là một ngày hội của đồng bào dân tộc : H'Mông, Dao, Giáy, Xa Phó....
Mỗi lần ở Đồng Văn đi về chợ lùi Sà Phìn, thị trấn Phó Bảng bạn sẽ gặp nhiều người đang háo hức đi chợ, những anh áo nâu mũ nia giản dị, những chị gái váy áo sặc sỡ với nụ cười ấm áp tình người nở ra những răng vàng lóng lánh.......nhưng tất cả đứng tụ ở nơi ven đường để bắt xe đi xuống chợ. Khi đã lên xe rồi, họ đứng chen chúc, ngã dúi dụi khi xe phanh gấp qua khúc cua hay gặp đường xóc..thi thoảng lại có 1 anh pha trò để rồi tất cả cười rộ lên.
Chợ phiên thật lạ và luôn thu hút, trong những người đi chợ có rất nhiều anh đi chợ không phải để mua, không bán gì mà đơn giản đi chợ để chơi để ngắm mà thôi. Trước cổng nhà của dinh thự vua Mèo, người ta bán đủ thứ nhưng nhiều người lại chỉ ngồi quây quần bên nồi thắng cố để uống rượu và bia tàu, và cũng chẳng có mồi gì ngoài ...rượu. Mỗi một phiên chợ bạn có thể đếm tới 30-40 bàn để uống rượu, bàn nhỏ còn hơn bàn trà đá dưới xuôi và cũng chẳng có ghế đúng nghĩa, ghế ngồi uống rượu cũng chỉ là 1 tấm ván được kê trên 2 chồng gạch. Vậy mà họ vẫn uống, vẫn rôm rả uống đến khi nào say thì vợ cõng về, nhiều anh chàng say quá người mềm nhũn ngủ ngay bên vệ đường và cô vợ ngồi đó thẫn thờ chờ chồng mình tỉnh dậy rồi về....Và còn nhiều thứ để mà cảm nhận, để nhìn và để ngắm nhưng với sự ảnh hưởng của văn hóa miền xuôi, các phiên chợ vùng cao đang dần phai nhạt bản sắc, những loa đài, tranh, mẫu ảnh, poster...được mang đến chợ khiến phiên chợ vùng cao đang dần hơi hướng miền xuôi. Các phiên chợ giờ đều được xây dưng kiên cố, mái lợp pro-xi-măng, những nồi thắng cố đâu phải chợ nào cũng nấu...nhưng khoảng 80% vẫn là sự khác biệt, là bản sắc của phiên chợ miền núi.
CÁCH TÍNH CÁC PHIÊN CHỢ LÙI.
Đa phần mình thấy các nhóm phượt lên lịch đi Hà Giang đều đi một mạch : Hà Giang - Yên Minh - Sủng Là - Lũng Cú - Đồng Văn - Mèo Vạc hoặc thêm : Phố Là, Phố Bảng và ít chú ý tới chợ lùi. Vậy đi chợ lùi như thế nào???
" Chợ lùi " là cách gọi của ngườ miền xuôi. Ví dụ như các chợ phiên ở huyện Đồng Văn, chợ họp 6 ngày 1 lần mà một tuần có 7 ngày, điều này có nghĩa tuần này họp vào ngày này thì tuần sau lại họp lùi một ngày nhưng với bà con dân tộc họ không gọi như vậy vì cứ 6 ngày 1 lần họ lại đến chợ, luân phiên như vậy nên bà con dân tộc gọi là " chợ Phiên ".
Nếu tính theo lịch tuần 7 ngày thì chỉ có những chợ phiên sau : chợ thị trấn Đồng Văn, chợ thị trấn Yên Minh, chợ thị trấn Mèo Vạc là tổ chức họp cố định vào chủ nhật hàng tuần.
Còn với những người Mông, người Hoa ở Đồng Văn họ lại lên lịch theo cách riêng của họ, không tính theo tuần, theo dương lịch mà theo âm lịch, cụ thể hơn nữa là họ căn ngày tới chợ theo 12 con giáp.
Lịch như sau :
Đó là lịch cố định, bất kể thời gian nào các chợ sẽ họp vào các ngày đó, dễ nhớ hơn các bạn sẽ phát hiện các chợ trên họp vào ngày xung khắc như khi chúng ta đi xem tướng số.
VD : Dần khắc Thân và ngược lại như chúng ta vẫn thường nói : Dần - Thân - Tỵ - Hợi là tứ hành xung. Cách họ chọn ngày họp chợ như vậy có từ xa xưa và cũng chưa giải thích được.
Do cách tính 12 con giáp nên lịch họp chợ ở Hà Giang không phải là ngày cuối tuần đâu nhé, mà có khi tuần này nó rơi vào thứ 7 chủ nhật nhưng tuần sau, tháng sau lai là thứ 2 thứ 3.
Hoặc có 1 cách tính khác là nếu bạn biết hôm nay chợ lùi diễn ra ở Phó Bảng chẳng hạn thì bạn căn đúng 6 ngày sau ở đây lại diễn ra đúng 1 phiên chợ nữa, ví dụ hôm nay là 7/11 diễn ra 1 phiên thì ngày 13/11 sẽ diễn ra phiên chợ tiếp theo nhưng cái chính là bạn không biết diễn ra chợ phiên ngày nào để +6 ngày nữa đúng không??
Nếu đi chợ tại Đồng Văn thì bạn lưu ý nhé, chợ phiên chỉ họp 4 nơi là Phố Cáo ( ngay khi bạn qua Yên minh 1 đoạn, bắt đầu bước vào địa phận Đồng Văn ngay cạnh đường nhựa ). Xã Phố Bảng ( từ ngã 3 Sủng là đi vào 5km ), Lũng Phìn ( thuộc địa phận Đồng Văn nhưng lại nằm cung đường từ Mèo Vạc - Yên Minh, đây là chợ đẹp nhất trong các chợ, nếu các bạn muốn đi chợ Lũng Phìn đúng hôm các bạn lên thì chúng ta phải đi ngược theo lịch trình Yên Minh - Lũng Phìn - Mèo Vạc, sau đó nghỉ Đồng Văn, hôm sau xuôi Lũng Cú - Sủng Là - Yên Minh...). Chợ cuối là chợ Sà Phìn họp ngay trước cổng dinh thự nhà Vua Mèo.
Trong 4 chợ họp tại địa phận Đồng Văn, chợ Lũng Phìn và Sà Phìn là đẹp và độc đáo hơn cả, ngoài 4 chợ trên các bạn có thể gặp thêm 1 chợ nữa là chợ Quyết Tiến ở gần núi đôi, cổng trời nhưng chợ không được coi là đặc sắc cho lắm.
Hy vọng với chút kinh nghiệm mà mình chia sẻ sẽ là thông tin hữu ích cho các bạn muốn đi Hà Giang, nếu thấy hữu ích mọi người nhớ like và chia sẻ cho bạn bè và người thân nhé !
Thùy Trang