Thu về, Hà Giang cũng những bà con dân tộc tày lại cùng nhau đón lễ hội cầu trăng. Lễ hội được tổ chức đúng rằm tháng 8 và với người dân tộc Tày đây là một ngày lễ vui nhất của họ. Đây cũng là ngày hội để các chàng trai, cô gái gặp nhau qua những câu hát trao duyên
Dân tộc Tày ở Hà Giang có khoảng trên 160.000 người, chiếm 25% dân số trong tỉnh, đông thứ hai sau dân tộc H’Mông. Người Tày sinh sống rải rác ở các huyện, thành phố trong tỉnh nhưng tập trung đông nhất là ở các huyện Bắc Quang, Quang Bình, Vị Xuyên, Bắc Mê.
Đây cũng là ngày hội để các chàng trai, cô gái gặp nhau qua những câu hát trao duyên. Bà con dân tộc Tày quan niệm trên cung Trăng có mẹ Trăng và 12 nàng tiên (con gái của mẹ). Mẹ Trăng cùng 12 nàng tiên là những người luôn chăm lo, bảo vệ mùa màng cho muôn dân.
Bởi vậy, đồng bào Tày ở thôn Bản Loan, xã Yên Định, huyện Bắc Mê (Hà Giang) thường xuyên duy trì tổ chức lễ hội cầu Trăng với ý nghĩa đón mẹ trăng và các nàng tiên xuống vui Tết Trung Thu. Trong những ngày này những người già gặp nhau hỏi thăm chuyện gia đình, chuyện phát triển sản xuất, chăn nuôi. Với thanh niên, đây là ngày hội để các chàng trai, cô gái gặp nhau qua những câu hát trao duyên. Còn đối với trẻ em thì đây là ngày vui nhất, các em được rước đèn ông sao, được vui đùa, phá cỗ dưới ánh trăng rằm.
Lễ hội cầu Trăng được tổ chức đúng ngày Rằm tháng Tám, lễ hội gồm hai phần là phần lễ và phần hội. Phần lễ thường được tổ chức vào tối 14/8 âm lịch trên một bãi đất rộng với các nghi thức “cúng thổ công chúa bản” tại ngôi miếu chung để xin phép cho dân bản được tổ chức lễ hội cầu Trăng vào đêm hôm sau.
Ngày lễ này là ngày vui nhất của bà con dân tộc Tày nơi đây. Bà con dân bản từ già, trẻ, gái, trai đều đến tham gia đông đủ, họ dâng các sản vật, khấn mời mẹ Trăng xuống hạ giới nghe những tâm tư, tình cảm của người dân sau một năm siêng năng làm lụng.
Đêm hội cầu trăng kết thúc khi mẹ trăng lên đứng giữa đỉnh đầu, cả bản lưu luyến làm lễ tiễn mẹ trăng về trời, sau đó họ lại tiếp tục ngân nga trong câu hát then, hát cọi có sức lôi cuốn con người đến kỳ lạ. Kết thúc buổi lễ, già làng sẽ phát các hạt giống cho con cháu, cầu cho tất cả bà con một năm mới gieo trồng gặp thuận lợi, mùa màng bội thu, dân bản no ấm. Thông qua việc tổ chức lễ hội cầu trăng, bà con dân tộc Tày còn truyền dạy cho con cháu của mình lòng tự hào, gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống, đậm đà bản sắc của dân tộc.
Hoàng Thị Khuyên