Hằng ngày Dăm Đuh Bâu vừa ở nhà giữ em vừa làm ná bắn chơi cho vui. Hôm ấy đang chơi Dăm Đuh Bâu nghe tiếng em khóc, hắn nghĩ thầm:
- Sao tự nhiên em ta khóc thế không biết?
Hắn chạy vào nhà dỗ ru em nhưng đứa bé vẫn khóc. Chợt nhìn thấy trên chỏm đầu của em nó có một nơi phập phồng lên xuống hắn sờ vào đó và nhũ thầm:
- Ối, vì trong đầu em ta có mủ nên nó khóc đây mà.
Không chờ lâu Dăm Đuh Bâu lấy que gai nhọn khợi mủ trong đầu em mình ra. Một lát sau đứa bé ngưng khóc vì đã chết nhưng Dăm Đuh Bâu tưởng em mình đang ngủ. Chiều đến cha mẹ hắn từ rẫy về, mẹ hắn hỏi:
- Con ở nhà giữ em con như thế nào?
- Nó ngoan lắm không khóc nhiều đâu.
Bà mẹ đến bế đứa bé lên và phát hiện nó đã chết từ lâu thân xác bắt đầu cứng đơ. Bà la to:
- Ơ Dăm Đuh Bâu, em mày chết rồi mà mày nói nó ngủ.
Dăm Đuh Bâu phân trần :
- Không phải đâu mẹ, lúc sáng nay thấy nó khóc nhiều quá, con quan sát thấy trên đầu nó có mủ nên lấy gai khợi ra hết rồi đó.
Bà mẹ không biết nói sao khi nghe hắn nói thế. Hai vợ chồng lo chôn cất đứa bé xong họ bàn tính với nhau :
- Ta tính thế nào với thằng Đuh Bâu đây. Đánh nó hoài cũng tội nghiệp nhưng làm sao cho nó chết đây.
- Tôi biết cách rồi. Tôi sẽ kêu nó vào rừng đốn cây với tôi để cây ngã đè chết nó.
Hôm sau hai cha con vào rừng đốn cây, cha Dăm Đuh Bâu chọn một cây cổ thụ rất to hai ba người ôm choàng không hết. Khi cây gần đổ, người cha nói :
- Nè con, con đứng phía dưới đó nghe. Khi nào cây ngã con đở nó và đem bỏ qua bên kia, như thế sau này mình dễ trồng lúa hơn.
- Dạ.
Người cha bắt đầu đốn khỗ...khỗ...chẳng bao lâu cây lung lay sắp đổ. Ông kêu nhắc con :
- Ơ Đuh Bâu, nó sắp đổ rồi đó.
Khi thấy thân cây to lớn nghiêng ngã kêu lách cách….lách cách…và đổ xuống, Dăm Đuh Bâu kê vai vào đỡ và vác bỏ bên bìa rừng như cha nó dặn. Người cha đốn chặt hơn năm sáu thân cây to như thế nhưng không thể đè chết Dăm Đuh Bâu được. Chiều đến hai cha con quay về nhà, bà vợ hỏi chồng :
- Thế nào, nó chết chưa ?
- Ối, tôi đã đốn năm sáu cây cổ thụ to lớn hai ba người ôm để đè nó nhưng nó không chết. Tôi nghĩ ra cách khác rồi. Ngày mai tôi rủ nó cùng đi lăn đá, may ra đá sẽ lăn đè chết nó.
Hôm sau người cha nói :
- Con ơi, hôm nay cha con ta vào rẫy kê bẫy mấy tảng đá to cho lúa mọc tốt.
Khi đến rẫy, cha hắn nói :
- Con đứng phía dưới đó, khi ta bẩy tảng đá lăn xuống con nhớ kê vai đỡ và khiêng bỏ bên bìa rừng kia nhé.
- Dạ, con biết rồi.
Cha hắn ra sức bẩy nạy tảng đá to bằng chuồng gà bằng bồ đựng lúa, khi đá bật gốc lăn xuống Dăm Đuh Bâu vội kê vai vào đỡ và khiêng bỏ bên bìa rừng. Không giết được con, ông cùng Dăm Đuh Bâu quay về nhà. Ông kể cho vợ nghe :
- Ôh, làm sao nó cũng không chết. Biết tìm cách gì bây giờ?
- Thôi thì để nó ở nhà trông lúa giữ nhà cũng được.
Từ hôm ấy Dăm Đuh Bâu ở nhà làm nỏ ná bắn nhện, bắn thằn lằn rắn mối và chuột chơi cho vui. Bắn chán Dăm Đuh Bâu hái lá củ mài rừng lấy chỉ nối lại làm thành con diều to. Dăm Đuh Bâu ngồi lên và diều của hắn bay bổng lên càng lúc càng cao, cao đụng đến làng ông trời. Khi ấy ông Khêh Khah Tăh Jông nói với vợ mình:
- Bà ơi, cháu ta Dăm Đuh Bâu đến thăm ta kìa.
Bà vợ ông chụp bắt con diều lá đở thằng cháu xuống và hỏi:
- Cháu đến đây có việc gì không?
- Cháu buồn lắm vì cha mẹ cháu không thương cháu, muốn giết chết cháu.
- Tội nghiệp quá. Thôi, cháu ở lại đây trông lúa phơi của ta nhé.
Từ hôm ấy Dăm Đuh Bâu ở lại nhà ông bà Khêh Khah Tăh Jông, hằng ngày vừa trông lúa phơi hắn vừa làm ná bắn chơi. Một hôm chẳng may mũi tên bay rơi vào chiếc ghè của hai ông bà, Dăm Đuh Bâu thò thay vào mò tìm mũi tên, khi rút tay ra hắn trố mắt kinh ngạc vì tay của hắn dính đầy chất nước vàng óng ánh rất đẹp. Sợ ông bà về la mắng, Dăm Đuh Bâu hết chùi rồi cạo sau đó lấy khố của ông, lấy váy của bà lau cọ nhưng không thể làm bay đi thứ nước màu đẹp đó được. Cuối cùng hắn đắp chăn nắm co bên bếp.
Lũ gà thấy không có người canh giữ đã mỗ ăn gần hết một nong lúa đầy. Chiều đến, hai ông bà từ rẫy về, ông Khêh Khah Tăh Jông nói với vợ:
- Này bà ơi, cháu ta đi đâu để gà ăn gần hết nong lúa rồi. Bà đi nấu cơm đi.
Khi cơm chín bà vợ ông Khêh Khah Tăh Jông đến lay gọi thằng cháu đang cuộn mình trong khăn nằm im bên bếp:
- Dậy ăn cơm cháu ơi.
Không có tiếng trả lời. Ông chồng đến hỏi:
- Cháu đau bụng hả?
Im lặng.
- Sao hắn không nói gì hết vậy. Bà ơi, mau lật khăn ra tôi xem coi.
Bà vợ ông Khêh Khah Tăh Jông lật khăn đắp ra và phát hiện tay thằng cháu dính đầy nước màu vàng long lánh. Bà cười nói với hắn:
- Cháu ơi, không sao đâu. Dậy ăn cơm đi cháu.
Khi bới cơm ra lá bà giả vờ đánh rơi xuống đất chiếc vá bằng cây dùng để bới cơm.
- Cháu ơi, xuống lấy giùm ta chiếc vá bới cơm đi.
Khi Dăm Đuh Bâu xuống nhặt chiếc vá gỗ, bà vợ ông Khêh Khah Tăh Jông chụp chiếc chày giả gạo nện vào đầu thằng cháu, hắn ngã lăng ra chết tại chỗ. Ông chồng nói:
- Bà ơi, mau lấy than ra đây ta rèn sữa lại thân xác nó.
Ông Khêh Khah Tăh Jông bắt tay vào rèn sữa, Dăm Đuh Bâu càng lúc càng trở nên đẹp đẻ. Khi thấy thằng cháu đã rất đẹp ông khấn thần linh: “ Ta hái hai chiếc lá đa, ta bẻ ba chiếc lá sung đánh thức cháu ta thức dậy. Ta bóp ngón tay, chúng ngo ngoay cục cựa, bóp cơ thể nó, bóp thoa mặt mũi nó xin cho nó trở mình. Đây lá đa hai chiếc lá sung ba chiếc xin cho cháu ta sống lại“ Bất ngờ Dăm Đuh Bâu ngồi bật dậy, hắn nói:
- Ôh, cháu ngủ quên lâu quá.
- Cháu đâu có ngủ. Nhìn cánh tay cháu thử xem.
Hắn nhìn xuống cánh tay mình thấy không còn dấu vết gì của chất nước màu long lánh như trước. Ông hắn nhắc:
- Ăn cơm đi cháu.
Cơm nước xong ông Khêh Khah Tăh Jông lấy nước màu long lánh vừa cho Dăm Đuh Bâu uống vừa hỏi:
- Cháu thấy nó chạy đến đâu rồi?
- Cháu thấy nó ở dưới ngón chân của cháu.
- Bây giờ cháu cảm thấy nó ở đâu?
- Tới đầu gối rồi ông ơi.
- Bây giờ cháu thấy nó chạy tới đâu?
- Tới hông cháu rồi.
- Bây giờ nó ở đâu?
- Nó lên đến ngực cháu rồi.
Ông Khêh Khah Tăh Jông ngừng hỏi và nói to:
- Này Dăm Đuh Bâu, bây giờ cháu đã trở thành một người khoẻ mạnh tài giỏi và đẹp không ai bằng rồi đấy. Khắp mọi vùng gần xa không ai oai hùng đẹp như cháu ta đây.
Ông Khêh Khah Tăh Jông cho chàng uống bảy nia thuốc thần, sau đó ông đưa cho chàng thanh kiếm quý cùng chiếc khiên và nói:
- Này cháu ơi.
- Gì thế ông?
- Cháu đi giúp Dăm Krale đi.
Dăm Kra ale đem lòng yêu thương H’Luĭ nhưng nó không đánh lại Dăm Bŭ. Dăm Đuh Bâu cầm kiếm lên đường tìm đến nơi hai người đang đánh nhau:
- Krale ơi, anh nghỉ mệt đi để tôi đánh nó cho.
Dăm Krale quay về nhà mình, Dăm Đuh Bâu đánh một lúc giết chết Dăm Bŭ. Chàng đến báo tin vui cho Krale:
- Dăm Krale ơi, anh yên tâm lấy H’Luĭ làm vợ đi. kẻ thù của anh bị tôi giết chết rồi.
Giúp Dăm Krale xong Dăm Đuh Bâu quay về nhà ông Khêh Khah Tăh Jông.
- Dăm Đuh Bâu ơi, cháu mau đi giúp Hrit lấy nàng H’bia Sot Mot đi cháu.
Chàng trai xách kiếm mang khiên đến nơi Hrit đang đánh nhau. Dăm Đuh Bâu nói:
- Anh Hrit ơi, nghỉ mệt một tý đi để tôi đánh giúp cho.
Đánh nhau một lúc Dăm Đuh Bâu chém chết Dăm Nagrai, người muốn chiếm đoạt vợ Hrit. Từ đấy Dăm Đuh Bâu luôn có mặt giúp đở những chàng trai đánh trả kẻ thù muốn cướp vợ của họ, lần nào chàng cũng thắng. Một hôm ông Khêh Khah Tăh Jông nói với chàng:
- Ta nói cho cháu biết có một nàng con gái rất xinh đẹp tên là Amai yang Hrơi adơi yang Blan, nàng và con rất xứng đôi vừa lứa. Nhưng nàng đang bị ông Han Phuk cầm giữ chỉ có cháu mới có thể đánh nhau với ông ấy.
Nghe ông Khêh Khah Tăh Jông nói như thế, chàng vội vã mang khiên cầm kiếm đi đến làng ông Han Phuk cứu H’bia Amai yang Hrơi adơi yang Blan. Đến nơi chàng gọi:
- Này cô ơi, nhà có kiêng cữ không?
H’bia:
- Không có kiêng đâu. Lên nhà chơi đi.
Khi khách lên nhà, H’bia hỏI dò:
- Anh đến đây làm gì thế?
- Không dấu gì nàng, ta cũng không xấu hổ để nói rằng ta rất thương yêu nàng. H’bia ơi, hai ta rất xứng đôi vừa lứa. Ta muốn lấy nàng làm vợ.
- Ố anh muốn lấy tôi nhưng làm sao anh đánh nổi ông Han Phuk.
Dăm Đuh Bâu:
- Tôi không sợ hắn đâu.
Hai người bắt đầu yêu thương sống với nhau. Một thời gian sau H’bia có thai, Dăm Đuh Bâu hỏi nàng:
- Ta làm cách nào để ông Han Phuk về lại đây?
- Muốn hắn quay về ta chỉ cần nấu cơm nếp tức khắc hắn ở ngoài biển sẽ bay về ngay.
Hôm sau H’bia nấu cơm nếp gọi ông han Phuk về, khi ấy Dăm Đuh Bâu xuống đất ở vì chàng không thích ở trên nhà nữa. H’bia nói với Han Phuk:
- Có Dăm Đuh Bâu đến thăm chúng ta.
- Anh ta đâu rồi ?
- Anh ấy ở dưới đất kia kìa.
- Sao nàng không mời anh ta lên nhà chơi ?
- Tôi có mời nhưng anh ta không thích lên sợ anh ghen, sợ anh giận.
- Ố ghen tuông cái gì, hai người là anh em bà con với nhau mà.
Dăm Đuh Bâu lên nhà, Han Phuk cài rượu mời thuốc đưa nước cho chàng. Han Phuk nói:
- Sao nàng không cài rượu cho anh ta uống cho vui.
H’bia :
- Tôi không dám cài sợ anh nghĩ chúng tôi yêu thương bồ bịch với nhau.
Hai người đàn ông cùng uống rượu và trò chuyện. Khi uống đã vơi, Han Phuk hỏi:
- Anh đến đây có việc gì không?
- Thực ra tôi muốn nói nhưng còn e ngại.
- Nói đi, ngại ngùng cái gì.
Dăm Đuh Bâu:
- Tôi đến đây vì muốn lấy H’bia amai yang hrơi adơi yang blan vợ anh về làm vợ.
- Người ta nói hai người là anh em với nhau mà.
- Tôi thực sự muốn lấy cô ta làm vợ.
- Thôi, đừng nói lung tung nữa. Uống rượu đi.
- Tôi nói thật là đến đây để lấy nàng về làm vợ. Chúng tôi đã yêu nhau và nàng đang có thai với tôi. Anh không thấy sao?
- Ê đừng nói bậy bạ lung tung, coi chừng tôi nổi giận rồi nói là anh rể không biết điều.
- Tôi nói thật mà, anh không tin sao?
Dăm Đuh Bâu bắt đầu chửi bới đến cha mẹ Dăm Han Phuk.
- Thôi uống rượu đi.
Dăm Đuh Bâu tức quá nhảy xuống đất rút kiếm chém phá tan nát chuồng gà trước nhà, chàng vừa đập phá chòi lúa làm lúa văng tung toé khắp nơi vừa chửi mắng mẹ cha Han Phuk.
- Tổ mẹ mày Han Phuk, tao nói thiệt là tao đã ăn nằm với vợ mày và nàng đã có thai với tao. Mày nghe rõ chưa.
Không chịu được nữa Dăm Han Phuk nhảy xuống đất rút kiếm nhào vào đánh Dăm Đuh Bâu. Hai người đánh nhau hơn bảy ngày đêm, khi ấy trời nổi cơn dông mưa trút xuống như thác đổ. Dăm Duh Bâu nói:
- Hỡi khiên biết quay kiếm biết chém hảy ở lại đánh nhau với hắn nhé, ta phải quay về hỏi ông Khêh Khah tah Jông xem làm cách nào đánh thắng được nó.
Khiên và kiếm của Dăm Đuh Bâu tiếp tục tấn công Han Phuk. Trong khi đó Duh Bâu về đến nhà, chàng hỏi:
- Ông ơi, cháu đánh không lại nó. Có cách gì để thắng nó không ông?
- Cháu dùng bắp chuối đánh thử xem.
Dăm Duh Bâu cắn bắp chuối, hút nhựa và phun vào Han Phuk nhưng cũng không thắng được. Chàng nói với khiên và kiếm của mình:
- Hởi khiên biết quay kiếm biết chém hảy ở lại đánh với hắn chờ ta quay về nhé.
Dăm Đuh Bâu tìm về nhà ông Khêh Khah tah Jông kể lể:
- Ông ơi, cháu đánh không lại hắn.
- Cháu xuống đáy biển tìm chặt bỏ sức mạnh của nó cháu sẽ thắng. Cháu phải giết hết những con thuỷ quái hung ác sau đó lấy sức mạnh của nó, nó sẽ chết dưới tay cháu thôi.
- Thật thế hả ông?
- Ừ. Mau đi đi.
Theo lời dặn của ông Khêh Khah tah Jông, Dăm Đuh Bâu lặn xuống biển chém giết tất cả lũ thuỷ quái canh giữ sức mạnh của Han Phuk, sau đó chàng lấy sức mạnh Han Phuk được dấu kín trong một ống tre. Chàng quay lại tìm Han Phuk nói khích :
- Han Phuk ơi, chịu thua đi và để vợ mày lại cho tao thôi.
- Không bao giờ.
Hai người lại lao vào nhau kẻ chém người đở, vừa đánh nhau họ vừa chửi bới mạt sát nhau không ngừng. Một lúc sau Dăm Đuh Bâu bóp bể nát ống nứa chứa sức mạnh Han Phuk, và lia gươm chém chết hắn dễ dàng. Giết xong kẻ địch, Dăm Han Phuk dẫn H’bia về làng và sống cùng nàng rất hạnh phúc.
Plơi ku Roh. 1998.