Trang phục của dân tộc Bố Y ở Lào Cai (Triệu Minh Bắc)
Thiếu nữ Dân tộc Bố Y
Người Bố Y mặc áo ngắn năm thân xẻ nách phải, cổ, ống tay áo, chỗ cài cúc được trang trí và viền vải khác màu hoa văn
Áo của phụ nữ Bố Y có hai loại, áo trong và áo ngoài. Áo trong (pủ đy) là loại áo kiểu tứ thân mở ngực, có một chiếc cúc đồng cài giáp cổ. Hai vạt áo trước có hai túi nhỏ cân xứng nhau để đựng tiền và đồ. Đây là loại trang phục cố truyền của phụ nữ Bố Y, ngày nay rất ít người sử dụng nó mà cất kỹ trong hòm, khi chủ nhân quá cố sẽ mặc để sang bên kia thê giới.
Trong khi đó, áo ngoài của đồng bào Bố Y (pủ pấp) được làm bằng vải thô, nhuộm chàm dài khoảng 60 cm và rộng chừng 55 cm. Áo may kiểu tứ thân không có cúc cài, chỉ có một đôi dây vải, một chiếc đính phía dưới vạt áo trái, một chiếc đính nơi xẻ tà nách bên phải, khi mặc áo chúng được buộc lại với nhau.
Trang phục phụ nữ Bố Y đẹp hơn, đặc sắc hơn là nhờ chiếc khăn đội đầu, váy và tạp dề. Khăn đội đầu (ba can) được làm bằng vải nhuộm chàm dài 300 cm, rộng 35 cm. Hai đầu khăn được khâu vắt mép bằng chỉ màu ghi, cạnh mép khăn dùng chỉ màu khâu thưa để đường chỉ nổi rõ có tính chất trang trí cho khăn.
Váy của phụ nữ Bố Y được dệt nhiều màu sắc như xanh, đỏ, tím, ghi và chàm. Cách mặc váy truyền thống của phụ nữ Bố Y: trước hết đặt váy to vào giữa bụng và buộc dây sau lưng, sau đó đặt váy nhỏ vào giữa lưng và buộc dây trước bụng. Bộ váy truyền thống của phụ nữ Bố Y thực chất là hai mảnh vải xếp nếp khép lại, khi mặc tạo kẽ hở (váy hở) ở hai bên hông để đi lại dễ dàng. Trước đây, họ thường mặc váy trong các dịp lễ hôi, cưới xin, thì nay, tập tục đó đang dần bị mai một.
Tạp dề (vẩy dao) bằng vải thô nhuộm chàm dài khoảng 115cm, rộng 80cm. Tạp dề được đeo ngoài áo và váy trong những dịp lễ tết, hội hè, cưới xin gồm hai phần: yếm che và dây đeo. Yếm che bằng vải chàm, giữa yếm có thêu họa tiết hoa văn hình con cua cách điệu. Dây đeo bằng vải chàm được đính hai bên cạnh nhỏ của tạp dề. Khi dùng buộc vòng qua cổ. Dây buộc sau lưng được đính trên hai cạnh to của tạp dề, khi dùng buộc thắt sau lưng.
Cũng giống như cách làm đẹp của phụ nữ dân tộc khác, phụ nữ Bố Y thường trang bị cho mình nhiều loại phụ kiện thời trang đi kèm như dây chuyền, vòng cổ, vòng tay. Trong lễ, tết họ mặc áo dài liền váy kiểu chui đầu. Cổ áo ny rộng xuống tới bụng có thuê hoa văn hình hoa lá đối xứng, ống tay viền vải khác màu ở cửa tay. Bên trong mặc váy nhiều nếp gấp kiểu Hmông Hoa. Đầu đội khăn chàm đen có thêm hoa văn bằng chỉ màu, trong khi đó, tóc được búi ngược lên đỉnh đầu.
Cách ăn mặc của dân tộc Bố Y ngày nay khiến nhiều người cho rằng nó giống với người Nùng, thậm chí phụ nữ nhóm Tu Dí ăn mặc theo kiểu người Hán nhưng áo có ống tay rời.
Trang Phục nam, nữ dân tộc Bố Y
Trong khi phụ nữ thường vận trang phục cầu kỳ thì nam giới khá đơn giản với áo cổ viền, loại áo cánh ngắn, tứ thân,quần lá tọa màu chàm bằng vải tự dệt.
Mặc dù trong quá trình lịch sử, người dân tộc Bố Y bị nhiều trào lưu văn hóa khác du nhập nhưng họ vẫn giữ được nét riêng độc đáo, đó là lối mặc và trang trí đi kèm với Xiêm và phong cách áo dài mang tính thẩm mỹ riêng.
Triệu Minh Bắc
